Ջրային ռեսուրսներ(էկոլոգիա)

Գետեր և լճեր:
Հայաստանի Հանրապետության տարածքը բնորոշվում է որպես զարգացած, չնայած ոչ միատար հիդրոաշխարհագրական ցանցով, որը հատուկ է լեռնային տարածքներին: 9480 փոքր և միջին գետեր կան, որոնք ունեն 2300 մետր երկարություն:
Հայաստանի հանրապետություն տարեկան միջին հոսքը կազմում է 7190 միլիոն մետր խորանարդ, ներառած անդրսահմանյան վտակները` Արաքսը և Ախուրյանը: ՀՀ-ում այս գետերից տարեկան սպառվում է 940 մետր խորանարդ ջուր:
Չափի և ազգային տնտեսական օգտագործման տեսանկյունից Սևան և Արփի լճերը ավելի կարևոր դեր են խաղում: Հավելումն, ավելի քան 100 փոքր լճեր կան, որոնցից մի մասը չորանում է տարվա չոր եղանակներին:


Սևանա լճի խնդիրը
Սևանա լճի` Կովկասում ամենամեծ ալպյան լճի վիճակը, Հայաստանի էկոլոգիական հիմնական խնդիրն է: Լճի ջրերը և ավազանի բնական ռեսուրսները հանդիսանում են Հայաստանի տնտեսության զարգացման հիմնաքարերից մեկը: Լճի ջրհավաք ավազանը զբաղեցնում է ամբողջ Հայաստանի տարածքի մեկ վեցերորդը և իր մեջ է ներառում երկրի հիմնական ջրային ռեսուրսները, որը լճին հաղորդում է աշխարհագրական, ինչպես նաև տնտեսական էություն:
Էկոլոգիապես անընդունելի և մեծածավալ շահագործման պատճառով, Սևանալճի էկոհամակարգերը և ռեսուրսները տարիներ շարունակ եղել են անմխիթար վիճակում: Ջրի համակարգի կառավարումը ջրի էկոհամակարգի մոտեցման կիրառման հետ ունեցավ իր մեծ և դրական ազդեցությունը Սևանա լճի էկոհամակարգի խնդրի լուծման մեջ:
Սևանա լճի ջրի օգտագործման և մակարդակի տատանումների դիագրամը ամբողջությամբ արտահայտում է վերը նշվածը:
Գրաֆիկ 1.8. 1933-2011 թթ Սևանա լճի ջրի մակարդակը և արտահոսքը
2008 թվականի դեկտեմբերին Սևանա լճի խնդրի նախագահական կոմիտեն հաստատվեց ՀՀ նախագահի հրամանագրով` ելնելով այն հանգամանքից, որ Սևանա լիճը անգնահատելի դեր է խաղում Հայստանի աղգային անվտանգության ապահովման գործում: Հանձնաժողովի հիմնաական գործառույթն է մշակել և համակարգել գործողությունների իրականացումը կապված Սևանա լճի էկոհամակարգի պահպանման, վերականգման, գերաճի, վերարտադրության և օգտագործման հետ:
Տարբեր ընկերությունների և նախարարների ջանքերի շնորհիվ` շատ քայլել են ձեռնարկվել օրինական դաշտի բարելավման համար, ինչպես նաև Սևանա լճի և նրա ջրհավաք ավազանի խնդրի օպերատիվ լուծման համար:
Կառավարությունը անընդհատ ջանքեր է գործադրում Սևանա լճի էկոհամակարգի վերականգման, պահպանման, վերաարտադրման և օգտագործման համար:
2010 թվականին ՀՀ կառավարությունը ընդունեց N 176-N հրամանագիրը «Գործողությունների ժամանակացույցի հավանությունը ստեղծված 2009 թվականի Սևանա լճի խնդրի նախագահական կոմիտեի գործողությունների պլանին համապատասխան և հավելված Սևանա լճի խնդրի նախագահական կոմիտեի նամակներով» առանձնացնելով 44 միլիարդ դրամ ` ստացած տարբեր հիմնադրամներից 43 աշխատանքներ իրականացնելու համար, որպեսզի լուծեն Սևանա լճի էկոհամակարգի վերականգման, պահպանման, վերաարտադրման և օգտագործման խնդիրները գալիք տարիներին:
2011 թվականի ապրիլի 28-ին ՀՀ կառավարությունը ընդունեց որոշում «Հաստատել հիմնադրամ Սևանա լճի վերագանգման, պահպանման և զարգացման համար»:
Գործողությունները ուղղված են լճի բիոլոգիական ռեսուրսների պահպանմանը և վերականգմանը:
Մշակվում է գործողությունների նոր գործընթաց Սևանա լճում արդյունաբերական ձկնորսության համար: Նախատեսված է Սևանա լճի շրջակայքում հիմնադրել անտառային նոր գոտիններ:




Սևանա լճի մակարդակը
Վերջին տարիներին նկատվել է Սևանա լճի մակարդակի բարձրացում. 2007 թվականին 55 սմ, 2008 թվականին 6 սմ, 2009 թվականին 38 սմ, 2010 թվականին 47 սմ, 2011 թվականին 23սմ: 2011 թվականին այն 1,900.13 մետր էր:
Ընդհանուր առմամբ, Սևանա լճի մակարդակը բարձրացել է 3.6 մետրով:


Սևանա լճի ջրի որակը
Դիտարկելով Սևանա լճի ջրի որակը` պարզ դարձավ, որ համեմատած անցած տարիների հետ լճի թափանցելիությունը բարձրացել է 6-11 մետրով: Ծանր մետաղների կառուցվածքը էական մոդիֆիկացման չի ենթարկվել, իսկ դա դրական տենտենց է:
Սևանա լճի բնապահպանական նախագծի շնորիվ, որը ֆինանսավորվում է Վերակառուցման և զարգացման կենտրոնական բանկի կողմից, Գավառ, Մարտունի և Վարդենիս քաղաքներում ջրի մշակման գործարաններ են կառուցվել: Նախատեսվում է աշխատանքները ավարտել 2012 թվականին:


Սևանա լճի ձկան պաշարի համալրում
2007-2011 թթ Հայաստանի Հանրապետության պետական բյուջեի ֆինանսավորմամբ Սևանա լճում ձկան պաշարը համալրվեց: Այս գործընթացի շնորհիվ ավելի քան 1,290.0 երիտասարդ գեղարքունի (ձկան տեսակ) և ամառային իշխան տեսակները համալրվեցին Սևանա լճում:


Հասարակական ծովափեր
Համաձայն ՀՀ նախագահի կարգադրության , 5 հասարակական ծովափեր ավելացել են Սևանա լճի ծովափյա գոտում դրանով իսկ ապահովելով Սևանա լճի հանգստի ռսուրսների ավելի արդյունավետ օգտագործումը:
Նոր հասարակական ծովափերի ավելացումը կշարունակվի 2012 թվականին:


Ջրի օգտագործում
Ջրի ներթողման տարեկան ծավալը ջրի սպառման նպատակով նշված է հետևյալ գրաֆիկում:
Ինչպես երևում է վերը նշված դիագրամայում, ջրի ներթողման ծավալը համեմատած 2002 թվականին 2004 թվականին ավելացել է : Դա պայմանավորված է Հայաստանում ջրի օգտագործման իրավունքի ձևակերպմամբ ՀՀ ջրի կոդի դրույթներին համապատասխան, իսկ այդ գործընթացը սկսվել է 2003 թվականին: Սկսած 2004 թվականից ներթողման ջրի ծավալը չի ենթարկվել էական մոդիֆիկացման: Սա ապացուցում է այն հանգամանքը, որ նման ցուցիչներ նշված ժամանակածրջանում երկրի տնտեսական աճի առանձնահատկություններն են: